Werkgroep Vogels ringen

Vogels ringen door de Vogel- en Natuurwacht Flevoland

Tussen de Oosvaardersplassen en de Lepelaarplassen worden door de Vogelwacht al meer dan vijftien jaar  vogels geringd voor onderzoek. Daarbij worden vooral zangvogels in rietland en ruigten onderzocht. Met dat onderzoek dragen we bij aan een veel groter project dat in heel Europa wordt uitgevoerd, waarmee “een vinger aan de pols van vogelpopulaties” wordt gehouden. Zo worden gegevens verzameld ten dienste van de bescherming van vogels.

Binnen de Vogelwacht opereert een betrokken team van donateurs in de Werkgroep Vogels ringen. Donateurs van de Vogelwacht zijn welkom (na afspraak). Bovendien zijn we altijd op zoek naar versterking van het team. De werkzaamheden en de daarvoor benodigde ervaring en kennis zijn divers, dus er is voor elk wat wils.

Vogelringen in Nederland
Al  meer dan 100 jaar wordt in Nederland onderzoek uitgevoerd waarbij vogels geringd worden. De metalen ring is voorzien van een uniek nummer en een contactadres. Het doel is een idee te krijgen over de vogeltrek, de leeftijd, de populatieopbouw, de voedselgewoonten en andere gedragingen.

Waarom ringonderzoek?
Aanvankelijk was het ringonderzoek gericht op de vogeltrek. Waar broeden vogels, waar overwinteren zij en welke routes leggen zij af. Nu richt dit onderzoek zich meer en meer op de populatieontwikkelingen. Met behulp van individueel herkenbare vogels kan de oorzaak van groei en afname van vogels worden achterhaald. Door vogels te vangen en op te meten worden ook individuele meetwaarden verzameld. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken hoe oud de vogel is, hoe groot de vogel is en in welke conditie de vogel verkeert.

De ringen
Aangezien vogels in allerlei groottes voorkomen, zijn er ook ringen met verschillende maten. Zo krijgt de goudhaan de kleinste ring (1,8 mm in doorsnee) en een knobbelzwaan de grootste ring (26,0 mm). De ringen zijn van metaal, zowel aluminium als staal (rvs) wordt gebruikt. Voor gedragsonderzoek worden soms naast de metalen ring ook gekleurde plastic ringen aangebracht, die voorzien zijn van een inscriptie en op afstand met de verrekijker afleesbaar zijn.

Het ringen
Veel vogels, zoals roofvogels en mezen, worden vaak als jong op het nest geringd. Daarnaast worden vogels ook speciaal voor het ringonderzoek gevangen. Dat gebeurt vooral tijdens de herfsttrek met mist- of slagnetten of inloopkooien.

In Nederland en België mogen alleen gediplomeerde ringers ringen. Zij hebben, voordat ze in bezit komen van een vergunning, een training gevolgd en een examen afgelegd. Daarmee hebben ze bewezen dat ze over de noodzakelijke kennis beschikken. Bovendien moeten ringers om de paar jaren op herhaling komen om hun kennis en vaardigheden bij te spijkeren.

Tijdens het ringen worden naast de soort, ouderdom en geslacht ook diverse andere meetgegevens vastgelegd. Deze geven onder meer een beeld van de conditie van de vogel. Gangbare gegevens zijn: vleugellengte, gewicht, veerrui en vetgraad. De manier waarop deze gegevens worden vastgelegd is gestandaardiseerd, zodat, wanneer de vogel wordt teruggevangen, een beeld ontstaat van de conditieontwikkeling van de vogel.

 Nationale organisaties en internationale samenwerking

De vastgelegde gegevens van alle geringde vogels worden per land centraal verzameld. In Nederland door het Vogeltrekstation-Arnhem. Voor coördinatie van ringwerk op Europees niveau wordt er samengewerkt in de European Union for Bird Ringing (EURING), want de vogels zelf zijn immers ook grenzeloos.

Melden van vogelringen
Op de metalen ring staat een unieke code. Op de metalen ring staat ook een ringcentrale vermeld. Op een Nederlandse ring staat ‘Vogeltrekstation Arnhem Holland’ of bij de kleinere ringen  ‘Arnhem VT Holland’. Een ring moet in het land van de vondst worden gemeld. Het melden van een ring kan via internet gedaan worden in het programma ‘GRIEL’.

De ring kan ook een ring van gefokte vogels zijn, zoals postduiven en kooivogels. Die ring is dan helemaal gesloten en kan niet worden geopend. Er zijn in Nederland een aantal organisaties die een ring aan een (kooi)vogel aanbrengen. Die vogels dragen allen een gesloten ring, dat wil zeggen dat die ring niet kan worden opengebogen zonder hem door te knippen. Deze ringen kunnen niet bij het Vogeltrekstation gemeld worden.

Interesse?
De Vogel- en Natuurwacht Flevoland heeft een actieve ringgroep, die meewerkt in meerdere onderzoeksprojecten. Zo worden in Flevoland onder meer knobbelzwanen geringd, roofvogels (nestjongen) en zangvogels. Interesse om eens een keer te komen kijken of ook vrijwilliger worden? Neem dan contact op met ringgroep@vogelwachtflevoland.nl